Voorkom vallen: wat zijn de oorzaken en wat kunt u doen?

Vallen doet u als 65+er liever niet. Zeker niet als u nog zo lang mogelijk zelfstandig thuis wilt blijven wonen met het comfort en de vrijheid zoals u gewend bent. Als dit het doel is dan is het verstandig om (tijdig) te kijken naar wat u kunt doen om het valrisico omlaag te brengen. Vallen is in veel gevallen simpel te voorkomen. Als u wilt weten hoe lees dan vooral verder!

Cijfers

In 2016 werden 96.200 senioren (65+) behandeld op de spoedeisende hulp. Gelukkig komt het grootste gedeelte van de ‘vallers’ er ‘goed’ vanaf met kleine gevolgen zoals een blauwe plek en een schrammetje. Echter werden 37.300 gevallen in het ziekenhuis opgenomen met grote gevolgen zoals breuken (heup, bekken, pols) en hersenletsel. Daarnaast ervaren de meeste personen na een val een gevoel van schaamte en ontstaat de angst om in de toekomst weer te vallen.

Gevolgen

Ons lichaam herstelt langzamer naarmate we ouder worden. De gebroken pols van een uit de boom gevallen tiener heelt over het algemeen sneller dan de gebroken pols van een 80 jarige. Daarnaast blijven ouderen vaak  na een vervelende val klachten houden, zoals pijn en een verminderd functioneren. Deze gevolgen hebben een flinke impact op het zelfstandig functioneren van mensen, maar zeker ook op sociaal gebied. Uitjes, zoals de kaartclub, ergens koffie drinken, zwemmen en andere bezigheden zijn moeilijk geworden.

Oorzaken van het vallen

Er zijn allerlei oorzaken waardoor het risico op vallen wordt vergroot. Dat kunnen lichamelijke redenen zijn, maar ook oorzaken van buitenaf. 

Lichamelijke oorzaken

Laten we er geen doekjes om winden. Iedereen wil oud worden, maar niemand wil oud zijn. Het lichaam begint ons langzaam aan in de steek te laten en we bezoeken de huisarts regelmatiger dan de kroeg. Het is dus vanzelfsprekend om te beginnen bij een aantal lichamelijke oorzaken die een rol spelen in de valproblematiek van ouderen.

• Duizeligheid: veel ouderen hebben last van duizeligheid. Dit kan bijvoorbeeld komen door een verstoorde bloeddruk na het (te snel) overeind komen. Andere factoren kunnen ook een rol spelen.
• Zicht: het komt vaak voor dat het zicht vermindert als we ouder worden. We gaan minder scherp zien en kunnen diepte en contrast niet meer zo goed inschatten. Dit hebben we niet altijd door en vaak passen we ons handelen aan zodat we verder kunnen met ons leven, ondanks het slechte zicht. Laat daarom jaarlijks uw ogen controleren!
• Gewrichtsproblemen: gewrichtsproblemen geven een aantoonbaar hoger risico om te vallen. Denk aan artrose, jicht en reuma.
• Medicijngebruik: het medicijngebruik is de laatste decennia enorm toegenomen. Dit is niet alleen bij ouderen het geval, maar ook bij jongere mensen. De bijwerkingen van medicatie heeft wel een andere effect bij ouderen door de veranderingen in het lichaam. 
• Slaap- en kalmeringsmiddelen:
  • Beïnvloeden het reactievermogen
  • Lichaam kan gewend of zelfs verslaafd raken aan deze middelen
  • De medicijnen kunnen zich in het lichaam ophopen
• Alcohol: ‘rollend naar huis’ zit er (helaas) niet meer in, u zult gewoon blijven liggen!

Minder goed kunnen bewegen

Als u ouder wordt dan nemen de balans en spierkracht af. Dat kan problemen geven bij het bewegen.  In sommige gevallen speelt een aandoening hier een rol, maar meestal is het een gevolg van te weinig bewegen. Gelukkig zien we dat steeds meer ouderen ervoor kiezen om actief te blijven. Uit onderzoek blijkt dat beweegprogramma’s gebaseerd op het trainen van kracht, beweeglijkheid en balans, het risico om te vallen van 15% tot soms wel 60% verkleint!

1. Valangst en onzekerheid

    Wanneer we angst hebben om te vallen passen we ons gedrag aan om vallen te voorkomen. We worden onzeker en durven niet meer de zelfde risico’s te nemen als voorheen. Hierdoor gaan we niet alleen anders bewegen (krampachtiger) maar ook minder. Dit heeft als gevolg dat onze spierkracht en balans afnemen. De angst om te vallen wordt groter en ontstaat er een negatieve spiraal waarin we nog meer kracht, flexibiliteit en coördinatie verliezen. Door te blijven bewegen kunt u het vertrouwen in het eigen lichaam weer terug winnen. De fysiotherapeut van Careyn of een andere fysiotherapeut kan u hierbij op weg helpen of in begeleiden.

2. Problemen bij de voeten

   Tijdens de jaarlijkse APK van onze auto worden de banden gekeurd, zodat we veilig kunnen blijven rijden. Om veilig te kunnen blijven bewegen is het voor de ouder wordende mens belangrijk om ook  de voeten goed in de gaten te houden. Zo kunnen er problemen ontstaan als ingegroeide nagels, afwijkingen in de stand van de tenen, blaren of soms (als gevolg) een amputatie van een of meerdere tenen. Dit kan het lopen (negatief) beïnvloeden. Het is daarom belangrijk om kwalen te laten behandelen waar nodig.De medisch pedicures van CareynPlus kunnen u hierbij helpen. Daarnaast is het belangrijk dat u goede schoenen draagt. Een podotherapeut kan u daarbij helpen.

3. Ondervoeding

   Het verlies van spiermassa komt veel voor bij ouderen. Dat heeft te maken met het gebrek aan beweging en een verminderd voedingspatroon. Elke dag worden spiervezels opgebouwd en afgebroken. Een spier wordt op die manier compleet vervangen door nieuw materiaal in een periode van zo'n honderd dagen. Door een gebrek aan beweging en eiwitrijke voedingsmiddelen gaat deze afbraak sneller dan de opbouw en neemt de spiermassa af.
   
   

   Belang van eiwitten

   Een goede eiwit inname in combinatie met voldoende beweging en overige energiebronnen is daarom voor iedereen erg belangrijk voor het behouden van de spiermassa, maar ook bij het voorkomen of verminderen van spierpijn. Diëtist Elize Buitelaar vertelt u in ons tweede artikel van de serie "De invloed van voedsel op uw lijf" over wat u kunt doen om uw spieren gezond te houden.

Oorzaken van vallen buiten

In en rondom het huis

U kunt het zich waarschijnlijk nog voor de geest halen; de slaapkamer van een puber of de woonkamer van een echtpaar met jonge kinderen met veel rondslingerende spullen. Wat u als senior nodig heeft is eigenlijk het tegenovergestelde van dit beeld. Dus geen losse voorwerpen, losse snoertjes en kleedjes (alhoewel vroeger hip onder de ouderen en misschien nog steeds in uw huis) op de grond. Zorg voor genoeg loopruimte in uw huis en voldoende verlichting! Laten we ons lichaam een handje helpen.

Op straat

Wat er op straat gebeurt en hoe de straat er uit ziet, daar hebben we geen invloed op (alhoewel, klachten melden bij de gemeente!). Waar we wel invloed op hebben is het bewust zijn van waar we lopen. Losse tegels van het trottoir, de wortels van een boom, vochtige bladeren die in de herfst van de bomen vallen, gladheid in de winter en drempels kunt u het best vermijden. Kijk daarom goed om u heen als u op straat loopt.

Hulpmiddelen en aanpassingen

Is uw balans, kracht of coördinatie verminderd? Kijk dan naast goede schoenen ook naar loophulpmiddelen, zoals stok of een rollator. Deze geven u meer balans. Heeft u een rollator? Laat regelmatig de remmen checken en laat de rollator afstellen op de juiste hoogte om rugklachten te voorkomen. Hier kan thuiszorgwinkel Medipoint u bij helpen. Bij hen probeert u krukken of een rollator gratis uit. 

Bewegen!

“Bewegen is goed, meer bewegen is beter” aldus de richtlijn bewegen. Maar hoeveel zou u dan moeten bewegen? Waarom? En hoe kunt u dit dan het best aanpakken? Dit leest u in het artikel van volgende maand.

7 dingen die u toch al doet maar nu anders

Handige adressen

Brochure: zorg dat u thuis niet valt
Folder: medicatie en vallen
www.veiligheid.nl

Wilt u op de hoogte blijven van onze blogartikelen?

Schrijf u dan in om een maandelijks overzicht te ontvangen van de nieuwste blogartikelen. 

Deel dit artikel met iemand

Kent u iemand voor wie dit artikel interessant is? Klik dan hier. Dan kunt u dit artikel heel gemakkelijk via email versturen.

Bronnen
Veiligheid.nl
Centraal Bureau voor de Statistiek

Leestip: Rijbewijs verlengen 75 jaar: hoe gaat het in zijn werk?