Bij ondervoeding wordt snel gedacht aan mensen die te weinig eten, maar ondervoeding speelt niet alleen bij mensen die te mager zijn. Ondervoeding kan ook spelen bij mensen met overgewicht. Met name onder senioren komt ondervoeding regelmatig voor. Als dit te laat wordt ontdekt kan het vervelende gevolgen hebben. Careyn diëtiste Janneke van Leeuwen-Brand legt in dit artikel uit wat ondervoeding is, waar u op moet letten en wat er mogelijk is om ondervoeding te voorkomen en verhelpen.
Wat is ondervoeding?
Bij het ouder worden is een goede voeding, samen met beweging, belangrijk voor het behoud van spierkracht en conditie. Misschien merkt u dat u minder ver kunt lopen dan voorheen, of dat u minder fut heeft voor de dagelijkse dingen? Dit kan te maken hebben met uw voeding. Als u minder voeding tot u krijgt dan u verbruikt kan dat leiden tot tekorten in uw voeding en uiteindelijk tot ondervoeding. Ook mensen met overgewicht kunnen ondervoed zijn of raken. Indien er sprake is van ondervoeding gaat uw lichaam, om toch aan energie te komen, spiermassa afbreken.
Oorzaken van ondervoeding
De oorzaken van ondervoeding zijn niet alleen fysiek maar ook psychisch en sociaal. Fysieke oorzaken zijn bijvoorbeeld acute of chronische ziekte, verminderde voedselinname door een verslechterde eetlust, kauw- of slikproblemen, maag-/ darmklachten, misselijkheid. Psychologische factoren zoals bijvoorbeeld angst, depressie of verdriet. En sociale factoren zoals eenzaamheid of geen mogelijkheid hebben om zelf boodschappen te doen of te koken.
Uit landelijke prevalentiecijfers blijkt dat in het verpleeghuis 10 tot 15% van de patiënten ondervoed is en in de thuiszorg 15 tot 30% van de patiënten ondervoed is.
Wanneer kan er sprake zijn van ondervoeding?
- Gewichtsverlies zonder dat dit de bedoeling is (>10% in 6 maanden en/of >5% in een maand)
- Kleding die te wijd is geworden
- Een verminderde eetlust
- Een (te) laag gewicht
- Vermoeidheid of een slechte conditie
- Dingen die u voorheen zonder moeite deed, zijn ineens zwaarder geworden
Waarom is ondervoeding gevaarlijk?
Door het tekort aan energie en/of voedingsstoffen neemt niet alleen de vetmassa af, maar ook de spiermassa. Dit heeft gevolgen voor het direct functioneren, traplopen of boodschappen doen wordt moeilijker door verlies van spierkracht en conditie. Ook vergroot ondervoeding de kans op vallen. Daarnaast neemt de weerstand af, waardoor er een grotere kans is op (complicaties bij) ziekte. We zien dat het herstel na ziekte of operatie en bij wondgenezing langer duurt. Andere mogelijke gevolgen van ondervoeding zijn: een verhoogde kans op doorligwonden, een verminderde hart- en longcapaciteit, een lagere kwaliteit van leven en een verhoogde kans op overlijden. Reden genoeg om uw voedingstoestand optimaal te houden en uw gewicht te monitoren.
Hoe kan de diëtist helpen?
De diëtist richt zich op het voorkomen van gewichtsverlies en het bereiken van een gezond gewicht. De diëtist werkt samen met u aan het verbeteren van uw voedingstoestand en het voorkomen van tekorten van bepaalde voedingsstoffen, zodat uw klachten die met ondervoeding samenhangen verminderen of verdwijnen. Indien nodig kan de diëtist meekijken of het verrijken van de voeding met bijvoorbeeld drinkvoeding of een module noodzakelijk is.
Hoe kunt u ondervoeding voorkomen?
Met een gezond voedingspatroon krijgt u van alle voedingsstoffen voldoende binnen. De schijf van vijf van het Voedingscentrum laat zien welke voedingsmiddelen u dagelijks nodig heeft om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Met onderstaande 6 adviezen zorgt u al voor een goede basis:
- Eet regelmatig, sla geen maaltijden over.
- Neem voldoende eiwit, denk hierbij aan ongeveer 3-4 porties (ongezoete) zuivel per dag, een stukje vlees, vis, vleesvervanger of ei, een plak kaas op de boterham en een tussendoortje zoals een handje (ongezouten) noten.
- Eet voldoende vezels: 30-40 gram per dag, vezels zitten in volkoren producten (volkoren brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst), groente (250 gram per dag) en fruit (2 stuks per dag)
- Vetzuren: besmeer uw boterhammen dagelijks met halvarine of margarine, bereid u warme maaltijd met 1 eetlepel (vloeibaar) bereidingsvet per persoon. Probeer twee keer per week een portie vis te eten, waarvan minimaal één keer sprake is van vette vis.
- Drink voldoende, ca 1,5-2 liter per dag. Dat hoeft niet alleen water te zijn. Thee, koffie, sap en melk telt ook mee.
- Gebruik aanvullend op de voeding een vitamine D supplement (20 microgram per dag).
Let op uw gewicht
Weeg uzelf 1 keer per week om veranderingen in uw gewicht te kunnen volgen. Maak hierbij iedere keer gebruik van dezelfde weegschaal. Weeg bij voorkeur op een vaste dag en een vast tijdstip zonder kleding. Indien u een paar weken achter elkaar gewicht verliest zonder dat daar een duidelijke aanwijsbare reden voor is, kunt u dit met de diëtist of arts bespreken.
Vragen over ondervoeding
Denkt u na het lezen van dit artikel dat er bij u, of iemand in uw omgeving, sprake is van ondervoeding? Dan kan de diëtist van Careyn u verder helpen met een persoonlijk advies. U kunt telefonisch contact opnemen voor het maken van een afspraak met de klantenservice van Careyn via 088 - 123 99 88.
Vergoeding diëtist
Vanuit de basisverzekering krijgt iedereen per jaar 3 uur dieetadvisering. Daarnaast kan het zo zijn dat u extra vergoeding krijgt vanuit uw aanvullende verzekering. Dieetadvisering bij diabetes mellitus, (een verhoogd risico op) hart- en vaatziekten en COPD is soms opgenomen in regionale samenwerkingsafspraken (zogenaamde ketenzorg). Uw huisarts en diëtist zijn op de hoogte van de afspraken die zijn gemaakt en welke vergoeding voor u van toepassing is. Dieetbehandeling als onderdeel van ketenzorg gaat niet ten koste van het wettelijk eigen risico.
Zelf koken lukt niet meer - maaltijden aan huis
Als het koken zelf niet meer lukt, dan zijn er goede alternatieven om toch gezond en voldoende te eten. Zo zijn er diverse leveranciers die gezonde maaltijden aan huis kunnen bezorgen. Vanuit CareynPlus werken wij samen met leveranciers van diepvries maaltijden, koelverse maaltijden en warme maaltijden. De leveranciers bieden ook allerlei lekkere maaltijden voor mensen met dieetwensen. Bent u lid van CareynPlus? Dan krijgt u korting op de maaltijden aan huis. Heeft u interesse? Bel dan onze Careyn klantenservice op 088 - 123 99 88. Zij helpen u met het aanvragen van de maaltijden.
Wilt u op de hoogte blijven van onze blogartikelen?
Schrijf u dan in om een maandelijks overzicht te ontvangen van de nieuwste blogartikelen.
Deel dit artikel met iemand
Kent u iemand voor wie dit artikel interessant is? Klik dan hier. Dan kunt u dit artikel heel gemakkelijk via email versturen.