Erik Scherder is hoogleraar neuropsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, hoogleraar bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en een van Nederlands bekendste wetenschappers. Waar ze maar naar hem willen luisteren, vertelt hij over hoe belangrijk het is om te blijven bewegen. Want als u meer beweegt, werken uw hersenen ook beter én verbetert u uw immuunsysteem. Erik Scherder (70) doceert erover in hoorcolleges, geeft online masterclasses en schuift aan in talkshows. Met één duidelijke missie: jong en oud in beweging krijgen. Maud van Gennip stelde Erik vijf vragen.
- Hoe blijf je in beweging als je al wat ouder bent en je lichaam niet alles meer kan?
“Als u in staat bent om te bewegen, heeft dat een positief effect op uw organen. Denk aan een beter functionerend hart- en vaatstelsel en maag-darmkanaal. Maar ook uw hersenen gaan het beter doen, omdat het hart zich inspant en zo meer bloed naar uw brein pompt. Dat is voor uw hersenfunctie essentieel. En u hoeft niet intensief te bewegen. U moet kijken naar wat binnen uw mogelijkheden ligt, blijf binnen uw eigen grens. Het gaat om de moeite die wordt gedaan. Als ik in de kamer van A naar B loop, dan kost me dat nul moeite. Dus ik bereik ook niks. Ik moet veel meer doen. Maar als iemand moeilijk ter been is, vrijwel de hele dag zit en weet ‘het gaat lastig, maar met een rollator kan ik het net wel’ dan is de boodschap: loop met die rollator door de kamer. Dat is precies waar het over gaat. Dat het u moeite kost en uw hartslag een beetje omhooggaat. Die inspanning moet er zijn. Dan gaat uw stofwisseling aan en dat is voor u dan precies goed. Onderbreek het zitten, dus haal zelf die kop koffie in de keuken. Ook als u dat moeite kost. Kijk naar wat u wél nog kunt.”
- U bent een voorvechter van een actieve levensstijl. Hoe lui zijn we?
“De Wereldgezondheidsorganisatie, de WHO, bestempelt het wereldwijde coronavirus als een pandemie. Maar er was er al een, eentje waar wereldwijd elk jaar 5,3 miljoen mensen aan dood gaan. Alleen niemand spreekt erover. Weet u wat die pandemie is? Lichamelijke inactiviteit: zitten. Gek hè, dat we het daar niet over hebben. Al die mensen sterven aan ziekten die gerelateerd zijn aan zitten: diabetes type 2, obesitas en hart- en vaatziekten. En juist doordat we zijn gaan zitten, is het afweersysteem afgenomen. En dan komt er een virus en wie zijn het meest kwetsbaar: helaas de groep mensen die lijdt aan deze ziekten. Hoe veel wake-upcalls hebben we nog nodig? De wereld heeft een inactieve levensstijl, al tien jaar leiden we een zittend leven en daarmee verzwakt ons immuunsysteem. Bewegen moet weer een normaal onderdeel worden van de dag. Kinderen groeien niet meer op met bewegen. Daar gaat het al mis. Ze zitten de hele dag op school en thuis gaan ze gamen. Als land moeten we echt een ander beleid gaan volgen. Dus waar ik ook aanschuif of met wie ik spreek, ik schreeuw het uit. Ik wil die kinderen op school uit die stoeltjes trekken.”
- Dus als je gaat bewegen, ben je minder vatbaar voor virussen?
“Jazeker. Door te bewegen, verbetert u uw immuunsysteem. Dit afweersysteem ruimt iedere dag ziekteverwekkers op en beschermt tegen infecties. Door te bewegen worden alle immuuncellen actief, zoals de natural killers. Dat zijn cellen die alles opvreten wat binnenkomt wat niet deugt. En in uw bloed zitten T-cellen, die ruimen zieke en beschadigde cellen in uw lichaam op. Al na een half uur bewegen, worden de natural killers actiever. Natuurlijk is niet alles in een week gerepareerd, absoluut niet, u moet er wel tegenaan willen gaan. Uiteraard binnen uw eigen grenzen. Maar na ongeveer tien weken is uw immuunsysteem versterkt. Als dit afweersysteem goed werkt, wordt u misschien wel ziek, maar dan minder.”
- Wat is de invloed van bewegen op dementie?
“Meer beweging zorgt voor een betere doorbloeding van het brein. Dan activeert u ook allerlei voedingsstoffen die in het brein aanwezig zijn, de stoffen die alles goed laten werken. Zo zit in uw hersenen de witte stof, dat zijn de verbindingen in uw brein. Hoe fitter u bent, hoe hoger de kwaliteit van de witte stof is . Ook ouderen die inactief zijn en die meer gaan bewegen, laten zien dat dit een gunstig effect heeft op de frontale kwab, het voorste hersengebied. En daar zitten juist de functies die een rol spelen bij goed kunnen plannen, structuur aanbrengen in uw dag en flexibiliteit in denken. Allemaal functies die uw autonomie bepalen, die u nodig heeft om zelfstandig te functioneren. U kunt het niet voorkomen dat u Alzheimer krijgt of een andere vorm van dementie. Maar bewegen heeft een gunstig effect op de gevolgen van de ziekte zoals een sombere stemming, angstig zijn, een minder goed dag-en-nachtritme en onrustige nachten. Als iemand al aan een dementie lijdt en inactief is, dan gaat de stofwisseling in de hersenen ook achteruit. Dat verslechtert het ziektebeeld. Daarom is het belangrijk dat mensen wonen en leven in een verrijkte omgeving, in een woonomgeving die uitnodigt om wat te ondernemen. Dat doet mensen met dementie heel veel goed. Daar is nog wel een slag in te maken.”
- Met al die kennis die u heeft, hoe kijkt u zelf tegen ouder worden aan?
“Heel eerlijk, ik word er niet vrolijk van. Ik werk gelukkig nog fulltime. Dat is al fantastisch, dat ik nog niet met pensioen hoef. Ik moet er niet aan denken dat het al zover is. Dat het klaar is. Dus ik heb er wel moeite mee. Zeker. Ik probeer er niet aan te denken door mijn leven te leiden zoals ik dat altijd doe. Waardoor ik dat gevoel van ‘het is voorbij’ uitstel. Persoonlijk heb ik dat concept van ouder worden aan de kant gesmeten, ik heb er een hekel aan. Ik geef nog volop onderwijs en hoop dat ik dat nog jaren kan doorzetten. Sterven in het harnas, zoals de Britse komiek Tommy Cooper.”
Eriks Scherders tip om dagelijks meer te bewegen:
‘Wandelen houdt uw hersenen gezond. Maak het nog leuker met de Ommetje-app’
“U krijgt meer energie na het lopen van een Ommetje. Ook helpt het u te onthaasten en verbetert het uw creativiteit. De Ommetje-app helpt u daarbij. Start met vrienden, bekenden of familie een eigen wandelcompetitie of ga de uitdaging aan tegen de rest van Nederland. Hierdoor kunt u op een leuke manier samen wandelen, zonder dat u op de dezelfde locatie bent. Zo motiveert u elkaar om dagelijks een Ommetje te maken. En na ieder Ommetje vertel ik u een interessant hersenfeitje.”
U kunt de Ommetje-app van de Hersenstichting gratis downloaden in de App Store en Google Play.
Bewegen via CareynPlus
Wilt u (meer) bewegen? Op deze website kunt u in tal van artikelen meer informatie en oefeningen vinden om te bewegen. Nu de sportscholen en de zwembaden weer open zijn kunt u met uw CareynKaart met hoge kortingen sporten bij sportscholen en zwemmen bij diverse zwembaden. Heeft u meer begeleiding nodig, dan kan dat ook via Medisch sporten met een fysiotherapeut. Het maakt daarbij helemaal niet uit hoe actief u nog bent, want niemand is te oud om fit te blijven!
Wilt u op de hoogte blijven van onze blogartikelen?
Schrijf u dan in om een maandelijks overzicht te ontvangen van de nieuwste blogartikelen.
Deel dit artikel met iemand
Kent u iemand voor wie dit artikel interessant is? Klik dan hier. Dan kunt u dit artikel heel gemakkelijk via e-mail versturen.